CIYKC0N8DUyRjPC/7RpuIA== wg4zcV+PhkuE4dHcHK9umQ== Raj.quiz bot Gyan : समास

बुधवार, 25 दिसंबर 2024

समास

 1 अव्ययीभाव समास           

यथाशक्ति,    श्रद्धापूर्वक      प्रतिक्रिया 
प्रतिक्षण।        घर-घर          अभूतपूर्व 
भरपेट            सकुशल         निर्विरोध 
आजन्म          बीचों बीच      हाथों हाथ 
आजीवन।       अतिवृष्टि     यथाशीघ्र 
बेखबर।          मंद-मंद        अनुदान 
आमरण।        प्रत्याशा       भरसक 
दरअसल        अनुसरण       प्रतिघात 
दिनभर।         यथासंभव      प्रतिशत 
व्यर्थ             निरामिष         सशक्त 


2 तत्पुरुष समास 

(a) कर्म तत्पुरुष 
      ग्राम गत।       लाभप्रद 
      पद प्राप्त।       गगनचुंबी 
      शरणागत।      दिनकर 
      सर्वप्रिय।         जितेंद्रिय 
      चिड़ीमार।        ख्याति प्राप्त 
      कठफोड़वा।      सर्वज्ञ 

(b) करण तत्पुरुष 
      हस्तलिखित     मनमाना
      बाढ़पीड़ित।     भुखमरा
      बाणाहत।         वचनबद्ध 
      भावपूर्ण           शल्यचिकित्सा 
      रेखांकित          आंखों देखा 
      मुंहमांगा           मेघाच्छादन

(c) संप्रदान तत्पुरुष
       गुरु दक्षिणा       हथकड़ी  
       विद्यालय           सभा भवन
       युद्ध भूमि            समाचार पत्र
       बाला मृत।          हवन सामग्री
       राहखर्च              सत्याग्रह 

(d) अपादान तत्पुरुष 
             
      देश निकाला।    पदच्युत 
      ऋण मुक्त।        कामचोर 
      पथभ्रष्ट             सेवामुक्त 
      बंधन मुक्त।       बुद्धिहीन
      जन्माध              धर्म विमुख

(e) संबंध तत्पुरुष 
      गंगाजल।      जीवनसाथी।      सेनापति
      नगर सेठ।     लोकनायक।        रक्तदान
      राजमाता।      भारत रत्न।         ग्राम वासी 
      जलधारा         ग्रंथावली।          अक्षांश
      मतदाता।        तुलादान।           ग्रामोत्थान 

(f) अधिकरण तत्पुरुष 
      जलमग्न।         लोकप्रिय      ध्यान मग्न
      आपबीती।       वनवास।       आत्मनिर्भर
      सिर दर्द।          देशाटन।        रण कौशल
      घुड़सवार          कवि पुंगव।   रस गुल्ला 
      रेलगाड़ी।          युधिष्ठिर।     पर्वतारोहण
      कविराज।          सत्तारुढ़।      कार्य कुशल
       

(g) नञ तत्पुरुष
      अनभिज्ञ।        अनाड़ी।     नालायक
      असंभव।         अनंत।        निर्विवाद
      अनपढ़।          अभाव।       निस्तेज 

3 द्विगु समास 

    पंचवटी।      नवरत्न।     पंचतंत्र
    सप्ताह         चौपड़।      दुपहिया
    चवन्नी।        सप्तर्षि      पंसेरी 
    एक तरफा।    शताब्दी।   इकलौता
    एकांकी।       सतसई।      त्रिभुज 

4 द्वंद समास 

   रात- दिन      आना - जाना।        पेड़ - पौधे
   सीता-राम।    शीतोष्ण।            काम- काज
   दाल- रोटी      जलवायु।            पच्चीस 
   लाभ - हानि।     कंदमूल।              अड़सठ 
   आयात - निर्यात।  देश- विदेश।      धर्माधर्म 

5 कर्मधारय समास 

    महापुरुष      अधपका।        मधुमक्खी।   विद्याधन
    नीलगाय।      नीलकमल।     नवागंतुक।    पाषाण हृदय 
    प्राणप्रिय।       भला मानस।   महा प्रज्ञ।     मृगनयनी
    काली मिर्च      दीर्घायु।          देहलता।      चंद्रमुख
     लाल टोपी      अधमरा।         क्रोध अग्नि   महासागर।     पुच्छल तारा।   वचनामृत।          परमानंद।     अल्पसंख्यक 

6 बहुव्रीहि समास 

   अष्टाध्यायी।    महाकाव्य।    पंचानन।       गजानन
   चक्रपाणि।        तिरंगा।          हंस वाहिनी।  त्रिलोचन
   वक्रतुंड।            नीलकंठ।       दिगंबर।         चंद्रचूड़
   आशुतोष           वीणापाणि।  चतुर्भुज।         वसुंधरा
   अंशुमाली           हलधर।        चंद्रमौली।      लोकनायक        महावीर 

    (Write a good comment)


हिंदी साहित्य

Start test   आदिकाल Start test    भक्ति काल