CIYKC0N8DUyRjPC/7RpuIA== wg4zcV+PhkuE4dHcHK9umQ== Raj.quiz bot Gyan

शुक्रवार, 31 जनवरी 2025

REET GK PART

 1.  Start test


 2.  Start test


 3   Start test


 4.   Start test


5.   Start test




Start test    भारत के भू आकृतिक  प्रदेश  

                       

Start test   भारत की जलवायु एवं मृदा 

                       

Start test.    प्राकृतिक वनस्पति एवं वन्य  

                                  जीवन                        

Start test     भारतीय कृषि एवं    

                                  फसलें 

Start test      भारतीय उद्योग एवं                                                    सामाजिक विकास 


Start test      पृथ्वी की गतियां एवं                                                  अक्षांश देशांतर


Start test      हमारा सौरमंडल


Start test.     वायुदाब एवं पवनें 


Start test.     सिंधु घाटी सभ्यता


10 Start test.   वैदिक संस्कृति 


11 Start test.    बौद्ध एवं जैन धर्म


12 Start test.      मौर्य काल

13   Start test.   गुप्त साम्राज्य 

14 Start test      चोल साम्राज्य( NEW)

15 Start test      सुफी एवं भक्ति    ( NEW)                                                    आंदोलन


REET PSYCHOLOGY

 Start test  वृद्धि एवं विकास 

Start test   विकास के आयाम 

Start test.    अधिगम 

 Start test  मनोवैज्ञानिक विकार 

Start test.   मनोवैज्ञानिक विचारधाराएं 

Start test.   व्यक्तित्व 

Start testअभिप्रेरणा 

Start test.  बुद्धि एवं अभिक्षमता 

Start test.  NCF 2005 

Start testRTE 2009 

Start test.  NEP 2020 

Start test  मापन एवं मूल्यांकन  

Start test   चिंतन, भाषा एवं तर्क 

Start test  व्यक्तिगत भिन्नताएं (NEW)

शुक्रवार, 24 जनवरी 2025

सोमवार, 20 जनवरी 2025

सिंधु घाटी सभ्यता (INDUS VALLEY CIVILIZATION)

सिंधु घाटी सभ्यता
  पृष्ठभूमि:                                                                     

काल -  2350 से 1750 ईसा पूर्व।                                                   

सभ्यता  -  कांस्ययुगीन, नगरीय, मातृ सत्तात्मक 

लिपि   -  बोस्ट्रोफिदन/भाव चत्रात्मक

व्यवसाय -  कृषि, पशुपालन,                                          

 
                     

            

                सेंधव समाज



  सामाजिक विशेषताएं :

  1. एकल परिवार 
  2. मातृसत्तात्मक समाज
  3. लोग शाकाहारी, मांसाहारी 
  4. मनोरंजन के साधन = संगीत, नृत्य, चौपड़ पासा, पशुओं की लड़ाई, शिकार
  5. सैंधव लोग युद्ध प्रिय कम शांति प्रिय ज्यादा थे।
  6. समाज में पर्दा प्रथा तथा वेश्यावृत्ति प्रचलित नहीं थी।






                  

                       धार्मिक जीवन 

  1. मातृ पुजा, लिंग पुजा, प्रकृति पूजा, कुबड़ वाला सांड 
  2. कर्मकांड - मूर्ति पूजा, बलि प्रथा, जादू टोना 
  3. स्वास्तिक चिन्ह (सूर्य पूजा का प्रतीक) हड़प्पा सभ्यता की देन है।
    NOTE - सिन्धु घाटी सभ्यता में गौ पुजन व मंदिर के                           प्रमाण नहीं मिलते हैं। 

         

                     आर्थिक जीवन 

  1. मुख्य व्यवसाय - कृषि ,पशुपालन, व्यापार 
  2. परिवहन के साधन - बैलगाड़ी 
  3. मापतोल - 16 के अनुपात में 
  4. व्यापारिक संबध - मेसोपोटामिया, ओमान, ईरान, बहरीन द्वीप( दीलमून)
  5. सिंधु घाटी सभ्यता में कपास का उत्पादन होने के कारण इसे यूनानी लोग सिंडन तथा मेसोपोटामिया के लोग मेंलुहा (नाविकों का देश) कहते थें।
  6. व्यापार वाणिज्य - सोना (मैंसुर कर्नाटक) , तांबा (खेतड़ी राजस्थान), कीमती पत्थर (गुजरात) लाजवर्द मनके (शुर्तगोई अफगानिस्तान), सेलखड़ी (दक्षिण राजस्थान), टिन, चांदी (ईरान अफगान) 



                          नगर नियोजन 

  1  स्थापत्य 
       
  A.   नगरीय बसावट
                                                                                        1   सेंधव नगरो की मुख्य विशेषता सुनियोजित नगर     
           
      प्रणाली है।

            
  2   यहां नगर अधिकांश दो स्तरों पर बने थे, पहले                      

   ऊपरी चबूतरे पर। दुर्गीय भाग तथा दूसरा समतल                

   भवन 
        
   3 ऊपरी भाग पर शासक वर्ग तथा नीचे समतल भाग              

      पर जन  सामान्य लोग रहते थे
          
   4  सिंधु नगर मुख्यतः ग्रीड/ ऑक्सफोर्ड पद्धति पर बसे हुए                 

         थे।





B.   सड़के 

    सड़के पूर्व से पश्चिम तथा उत्तर से दक्षिण की ओर    समकोण पर                  
   काटती थी।
   
 सामान्यतः सड़कों की चौड़ाई 9 से 34 फीट तथा गलियां एक से दो             
मीटर चौड़ी होती थी। 

     
 घरों के दरवाजे मुख्य सड़क पर न खुलकर गलियों में खुलते थे।                 

लेकिन लोथल नगर में घरों के दरवाजे मुख्य सड़कों पर खुलते थे।


C   स्वच्छता या जल निकासी 

    यहां के लोग घरों से जल निकासी हेतु नालिया             बनाते थे।                           
  अधिकांश नालिया कच्ची एवं पक्की इंटो से बनी        होती थी।

    धोलावेरा से 16  छोटे बड़े जलाशय मिले हैं,
     
   यहां नालियों में मेंन होल (तरमोखे) तथा चेंबर             (शोर्षगत) मिले हैं।

   बनावली ( हरियाणा) में नाली पद्धति का अभाव था,                                  
  तथा कालीबंगा से लकड़ी की नालियां मिली है।

रविवार, 19 जनवरी 2025

प्रमुख रचनाएं

                         मौर्यकालीन पुस्तकें  

          
             अर्थशास्त्र = कौटिल्य/ चाणक्य                                          
              इंडिका = मेगास्थनीज 

              मुद्राराक्षस = विशाखा दत्त 

              देवी चंद्रगुप्तम = विशाखा दत्त 

              वृहद कथा मंजरी = क्षेमेन्द्र 

              वास्वदता = शुबंधु

              कथासरित सागर = सोमदेव

                         

                      मोर्योत्तर कालीन पुस्तकें  

              बुद्धचरित्र, सोंदरानंद,सारी पुत्र प्रकरण =   

              अश्वघोष                        

             महाभाष्य = पतंजलि 

             गाथा सप्तशती= हाल 

             बृहद कथा कोष = गुणाढय 

             कातंत्र = शर्ववर्मन 

            चरक संहिता = महर्षि चरक 

            सुश्रुत संहिता = महर्षि सुश्रुत 


                           गुप्तकालीन पुस्तकें  



               लीलावती, सिद्धांत शिरोमणि =   भास्कराचार्य     

               मेघदूत, ऋतु संहार, कुमारसंभवम, रघुवंशम,  

               मालविकाग्निमित्रम्, विक्रमोर्वशीय, अभिज्ञान  

               शाकुंतलम= कालिदास

              वृहद संहिता = वराहमिहिर 

              ब्रह्म स्फुट सिद्धांत, खंड खाद्यम = ब्रह्म गुप्त 

              आर्यभट्टीयम, दशगीतिका सूत्र = आर्यभट्ट 

              अष्टांग हृदय = वागभट्ट 

               हस्तायुर्वेद = पालकाम्प्य 

              अश्वशास्त्र = शालिहोत्र 

              पंचतंत्र विष्णुशर्मा 

              दश कुमार चरित्र, काव्यादर्श= दण्डी 

              स्वप्नवासवदत्ता, चारुदत्तम,ऊरुभंग = भास

              मृच्छकटिकम = शुद्रक

              सांख्यकारिका = ईश्वर कृष्ण

              सेतुबंध = प्रवरसैन

              गोडवाहो = वाकपतिराज

              चंद्र वैयाकरण = चंद्रगोमिन

              रावण वध = भट्टी

              ब्रह्मसूत्र = बादरायण 

              अष्टाध्यायी = पाणिनि 

              नीतिसार = कामंदक

              कामसूत्र = वात्स्यायन 

              अमरकोश = अमर सिंह 

              

                     सुफी व भक्ति कालीन रचनाएं  



              गीता भाष्य, मरीषापच्च = शंकराचार्य 

              वेदांतसार,श्रीभाष्य = रामानुज 

             वेदांत परिजात =निंबार्काचार्य 

             पूर्णप्रज्ञ भाष्य  = माध्वाचार्य 

             अणु भाष्य = वल्लभाचार्य 

             बीजक = कबीरदास 

             जपुजी, पट्टी,रहिराम,आरती, बारहमासा =   

            गुरुनानक 

             सूरसागर, सुर सुरावाली, साहित्य लहरी =   

             सूरदास 

              रामचरितमानस, गीतावली, कवितावली, बरवै 

              रामायण, जानकी मंगल,रामलला नहचू =

              तुलसीदास 

             सत्यभामा जी नू रुसणो, रुक्मणी मंगल, गीत

             गोविंद की टीका = मीराबाई

             कीर्तन घोष = शंकर देव 

             दासबोध, आनंद भूवन = रामदास 

            अमृतानुभव, दीपिका= ज्ञानेश्वर 

            थिरुपवाई = अंडाल 

            वैष्णव जन तो तेने कहिए = नरसी मेहता 

           मुनीस अल अखाह (आत्मा का विश्वस्त) =

          जहांआरा 

           फवाईद अल फुआद= अमीर हसन देहलवी 

           खजाईन उल फुतुह, तारीख ए अलाई,नुह सिपेहर,

          देवल रानी खिज्र खां = अमीर खुसरो 

          कश्फ उल महजूब (परदे वाले की बेपर्दगी) = अबुल

          हसन उल हुजवरी 

         


                           मुगलकालीन रचनाएं  



            अकबरनामा/आईने अकबरी = अबुल फजल 

           हुमायूंनामा = गुलबदन बेगम 

           बादशाहनामा = अब्दुल हमीद लाहौरी 

           आलमगीर नामा = काजिम सिराज 

           रज्मनामा = फैजी , दारा शिकोह 

          मुंतखब उल तवारिख= बदायूंनी 

          चार चमन =  चंद्रभान 

         तारीख ए रशीदी = मिर्जा हैदर दोगलची

         तजकिरात उल वाकयात = जोहर आफताबची 

         तारीख ए शैरशाही = अब्बास खां सरवानी 

         पादशाहनामा = अमीन कजविनी 

         फुतुहात ए आलमगिरी = ईश्वर दास नागर

         मुंतखब उल लूबाब = खफी खां/ मो हाशिम

        हबीब उस सियार = खोंदामीर

        ट्रैवल्स इन द मुग़ल एंपायर = बर्नियर 

        स्टेरियो दी मेगोर = मनुची 

       

        

                     सल्तनत कालीन रचनाएं 

         तारीख ए फिरोजशाही = जियाउद्दीन बरनी 

         रिहला = इब्नेबतुता 

         ताज उल मासिर = हसन निजामी 

         तबकात ए नासिरी = मिनहास उस सिराज





                     1857 की क्रांति पर रचनाएं 

         एटीन फिफ्टी सेवन = सत्येंद्र नाथ सेन 

         दी ग्रेट रिबेलीयन = अशोक मेहता 

         फर्स्ट वॉर ऑफ़ इंडियन इंडिपेंडेंस = वी डी सावरकर 

         हिस्ट्री ऑफ इंडियन म्यूनिटी = टी आर होम्स 

         सिपोय म्यूनिटी एंड द ग्रेट रिवॉल्ट ऑफ 1857 =  

         आर सी मजूमदार

         फ्रॉम सिपोय टु सूबेदार = नोरगेट (सीताराम पांडे)

         भारत में राष्ट्रवाद। = डॉक्टर सत्या राय 

         माझा प्रवास = विष्णु भट्ट गोडसे 


                          आधुनिक भारत पुस्तकें  



            सत्य के साथ मेरे प्रयोग, माय पिक्चर्स ऑफ़ फ्री

           इंडिया, हिंद स्वराज, अनासक्त योग = महात्मा  

           गांधी 

            डिस्कवरी ऑफ़ इंडिया, विदर इंडिया,एन

            ऑटोबायोग्राफी = जवाहरलाल नेहरू 

            हु आर दी शुद्राज, प्रॉब्लम ऑफ द रफबी, थॉट्स

          ओंन पाकिस्तान, बुद्धा एंड हिज धम्मा =    

           डॉ बी आर अंबेडकर 

           गीता रहस्य, आर्कटिक होम्स ऑफ आर्यंस = बाल

         गंगाधर तिलक

           मैं नास्तिक क्यों हूं, जेल डायरी, डोर टू डेथ,   

          आइडिया ऑफ सोशलिज्म,दी रिवॉल्यूशनरी  

         मूवमेंट इन इंडिया= भगत सिंह 

          भवानी मंदिर = वारिंदर कुमार घोष 

          द फैलोसोफी ऑफ बोम्ब = भगवती शरण बोहरा 

          द शोल ऑफ़ इंडिया = विपिन चंद्र पाल

          लाइफ डिवाइन, सावित्री, एसेज ओन गीता =   

          अरविंद घोष 

          अनहैप्पी इंडिया, यंग इडिया, पॉलीटिकल फ्यूचर 

          ऑफ़ इंडिया= लाल लाजपत राय

         बंदी जीवन = सचिंद्र सान्याल 

        इंडियन स्ट्रगल = सुभाष चंद्र बोस 

        

            

          

       

            


               


              

                    



शुक्रवार, 17 जनवरी 2025

शिक्षण विधियां

 Start test .     हिंदी भाषा शिक्षण 

Start test      हिंदी की शिक्षण विधियां


Download PDF   गणित की शिक्षण विधियां 


Download PDF    सामाजिक की शिक्षण विधियां 


Download PDF.     संस्कृत की शिक्षण विधियां 


Download PDF      रीट हिंदी मॉडल पेपर 


Download PDF       हिंदी स्प्रिंग बोर्ड